In de zorg worden mondmaskers onderverdeeld in twee categorieën: medische hulpmiddelen en persoonlijke beschermingsmiddelen. In ons vorige blog hebben we meer verteld over het chirurgisch mondneusmasker als medisch hulpmiddel. In dit blog gaan we dieper in op het mondmasker als persoonlijk beschermingsmiddel (PBM).
Mondmasker als persoonlijk beschermingsmiddel (PBM)
Een ademhalingsbeschermingsmasker (AHBM) is een persoonlijk beschermingsmiddel. Tot deze categorie behoren zowel maskers voor de medische als de niet-medische sector, zoals FFP-maskers. De filtercapaciteit van deze maskers werkt vooral van buiten naar binnen. Ze beschermen de drager namelijk tegen het inademen van allerlei schadelijke deeltjes die via de lucht verspreid kunnen worden. Maar ze bieden ook bescherming tegen schadelijke biologische agentia: micro-organismen die een infectie, allergie of toxiciteit kunnen veroorzaken.Wat zijn de kenmerken van ademhalingsbeschermingsmaskers?
Ademhalingsbeschermingsmaskers, zoals FFP-maskers, worden zowel in de medische als de niet-medische sector gebruikt. Ook voor deze maskers geldt dat ze aan een aantal eisen moeten voldoen:
- Volgens de Europese Verordening (EU) 2016/425 betreffende persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) is een CE-markering verplicht. Deze moet samen met het identificatienummer van de aangemelde instantie op de verpakking en het masker staan. Deze verordening categoriseert PBM’s in drie risicocategorieën: CAT I, CAT II en CAT III. FFP-maskers vallen onder CAT III omdat ze bescherming bieden in situaties met een hoog risico.
- Het masker moet voldoen aan de Europese norm EN 149:2001+A1:2009. Deze norm deelt de maskers in drie klassen in op basis van hun filterefficiëntie: FFP1, FFP2 en FFP3. Daarbij zijn markering R of NR en eventueel D mogelijk. Het type en de markering moet op het masker en verpakking vermeld staan.
- Verder moet de houdbaarheidsdatum, productnaam en de naam of het logo van de fabrikant op de verpakking en het masker staan. Ook moeten documenten als conformiteitsverklaring, gebruiksaanwijzing en CE-certificaat aanwezig zijn.
- Sommige FFP-maskers zonder ventiel zijn extra getest en goedgekeurd als medisch hulpmiddel volgens EN 14683:2019+C1:2019.
Klik op de afbeelding om de whitepaper 'Alles wat u moet weten over medische mondmaskers in medische sector' te downloaden.  Wat zijn FFP-maskers?
FFP-maskers zijn er in drie varianten: FFP1, FFP2 en FFP3. Deze maskers zijn persoonlijke beschermingsmiddelen die zijn ontworpen om de drager te beschermen tegen het inademen van allerlei schadelijke deeltjes, zoals kleine partikels, stof, rook, virussen en bacteriën die via de lucht verspreid worden. FFP staat voor Filtering Face Piece.In de zorg worden vooral FFP2-maskers gebruikt. Met name bij patiënten met infectieziekten die via aerosolen in de lucht overgedragen kunnen worden, zoals tuberculose. Daarnaast worden FFP2-maskers gedragen tijdens medische handelingen waarbij aerosolen vrij kunnen komen (bijv. bij intubatie en vernevelen), omdat hierbij een groter risico bestaat op blootstelling aan infectieuze deeltjes, zoals virussen en bacteriën.
Wat zijn de verschillen tussen FFP1, FFP2 en FFP3 maskers?
De classificatie (FFP1, FFP2 en FFP3) geeft aan hoe goed en wat voor type deeltjes het masker filtert tijdens het inademen. Bekijk onderstaand overzicht voor een uitgebreide toelichting.
| FFP1 (laagste beschermingsniveau) |
FFP2 | FFP3 (hoogste beschermingsniveau) |
|
| Bescherming | Tegen niet-giftige stof/aerosol*, ofwel niet-giftige partikels die door de lucht verspreid worden. TLV** = 10 mg/m2 |
Tegen stof/rook/aerosol* met lage toxiciteit,ofwel vaste en vloeibare, irriterende aerosolen. TLV** > 0,1 mg/mc |
Tegen giftige stof/rook/aerosol*, ofwel vaste en vloeibare, toxische aerosolen. TLV** < 0,1 mg/mc |
| Voorbeelden | Katoenvezels, meel, etc. | Metaalstof, verfstof, lasrook, etc. | Asbest, chroom, lood, silica, etc. |
| Minimale filterefficiëntie volgens EN 149 | 80% | 94% | 99% |
| Maximale toegestane randlekkage | 22% | 8% | 2% |
| Medische toepassingen | Het gebruik van FFP1-maskers is beperkt in de zorg.FFP1-maskers zijn geschikt wanneer besmetting plaatsvindt via grote druppels of huidschilfers die zich over relatief korte afstanden verspreiden en relatief kort in de lucht zweven. |
FFP2-maskers worden voornamelijk toegepast in de zorg.FFP2-maskers worden gebruikt bij contact met patiënten die een infectieziekte hebben die vooral via kleine druppels of druppelkernen (aerosolen) wordt overgedragen (druppel- en aerogene transmissie). Daarnaast bij aerosolvormende medische handelingen, zoals intubatie. |
In de praktijk worden FFP3-maskers niet gebruikt voor infectiepreventie in reguliere zorgsituaties. Hoewel ze wel bescherming bieden tegen ziekteverwekkers die overdraagbaar zijn via druppels en aerosolen. Ze worden eigenlijk alleen toegepast bij risico op contact met toxische, kankerverwekkende of radioactieve stoffen. |
| Voorbeelden | Dit masker wordt o.a. gebruikt wanneer er sprake is van het norovirus. | Dit masker wordt o.a. gebruikt wanneer er sprake is van TBC. En bij procedures met COVID-19 patiënten waarbij infectieuze aerosolen kunnen vrijkomen. | Dit masker wordt o.a. gebruikt bij het werken met cytostatica (een schadelijke stof die gebruikt wordt voor chemotherapie). |
* Aerosol = een colloïdaal mengsel van stofdeeltjes of vloeistofdruppels in een gas.
** TLV = Threshold Limit Value.
Codering FFP-maskers
Naast de filterklassen FFP1, FFP2 en FFP3 zijn er een aantal andere aanduidingen voor FFP-maskers:- R-markering: R = herbruikbaar (re-usable). Het masker kan langer dan één shift gebruikt worden, totdat men voelt dat het masker verstopt raakt. Dit is te merken aan een verhoogde ademhalingsweerstand. Dergelijke maskers moeten voorzien zijn van een D-markering en de fabrikant moet instructies geven voor het reinigen van de binnen afdichting. Deze staat in de gebruiksaanwijzing. Let op: maskers moeten na het eerste gebruik worden weggegooid, wanneer ze zijn gebruikt voor bescherming tegen pathogenen.
- NR-markering: NR = niet-herbruikbaar (non re-usable). Het masker moet na één shift (een werkdag van 8 uur) weggegooid worden of wanneer men voelt dat het masker verstopt raakt.
- D-markering: FFP-maskers met een D-markering hebben de dolomietverstoppingstest met succes doorstaan en zijn te gebruiken voor meerdere shifts binnen één dag. Voordelen van FFP-maskers met een D-markering zijn:
- Ze bieden een hogere stofabsorptie. Dit betekent dat ze beter bestand zijn tegen verstopping na verloop van tijd en minder snel dichtslibben
- Daarnaast hebben ze een lage ademhalingsweerstand = beter ademcomfort.
Wat is een dolomietverstoppingstest?
Normaal gesproken wordt een wegwerpmasker getest zonder dat het is gevuld met vaste deeltjes (dolomietstof), d.w.z. vóór gebruik. De dolomietverstoppingstest meet de doeltreffendheid van een wegwerpmasker nadat het gevuld is met vaste deeltjes. Na de blootstelling worden de ademhalingsweerstand en de doordringing van het masker gemeten. Als het masker aan de testcriteria voldoet, krijgt het de D-markering.Een niet-herbruikbaar FFP2 maskers dat met succes de dolomietsverstoppingstest heeft ondergaan krijgt dus de markering: FFP2 NR D.
FFP-maskers met en zonder ventiel
Een masker zonder ventiel biedt bescherming voor zowel de drager als de mensen in de werkomgeving. Deze maskers zijn geschikt voor zorgverleners die in contact komen met patiënten, omdat ze zowel de ingeademde als de uitgeademde lucht filteren.Een masker met ventiel is ontworpen voor de eigen bescherming van de drager door de ingeademde lucht te filteren. Het ventiel vergemakkelijkt het uitademen. Dit zorgt voor minder ademweerstand en dus een verhoogd ademcomfort. Deze maskers zijn zeer geschikt in warme en vochtige werkomgevingen. Deze maskers zijn niet geschikt voor zorgverleners die met patiënten werken omdat het ventiel niet voorkomt dat de uitgeademde lucht (en mogelijk ook ziektekiemen) in de omgeving terechtkomt. Dit masker is bijvoorbeeld wel toepasbaar in laboratoria.
